تحلیل روند و الگوهای کذار جمعیتی در کشورهای مسلمان از سال 1950 تا 2100

چکیده این پژوهش به تحلیل روند و الگوهای گذار جمعیتی در بین کشورهای منتخب مسلمان از سال 1950 تا 2100 پرداخته است. از نظر این پژوهش به کشورهایی که بیش از 50 درصد از جمعیت آنها را مسلمانان تشکیل دهند کشور مسلمان گفته می شود. با توجه به این تعریف 52 کشور مورد مطالعه قرار گرفتند. در این بررسی الگوهای گذار جمعیتی در بین کشورهای مسلمان به سه دسته تقسیم شدند: الف) الگوی کشورهای پیشگام، در میان کشورهای پیشگام در گذار جمعیتی، شروع گذار جمعیتی به سال 1950 برمی گردد(آغاز زمان مورد بررسی). همچنین پیش بینی های جمعیتی حاکی از این است که اگر روند شاخص های جمعیتی مانند زمان حال باشد این کشورها نسبت به دیگر کشورهای مسلمان زودتر به رشد طبیعی صفر می رسند یعنی در این کشورها روند رشد جمعیت سالمند از دهه های 2040 و 2050 به بعد سریعتر از قبل می شود. ب) الگوی کشورهای میانه رو، باروری در این گروه یک تا دو دهه دیرتر از کشورهای پیشگام شروع به کاهش می کند. تفاوت مهم این گروه با گروه اول در روند کاهش است که منطم تر اتفاق می افتد، به طبع در آینده نیز رشد جمعیت سالمند در این کشورها به آرامی صورت می گیرد و مشکلات کمتری در این زمینه خواهند داشت. ج) الگوی کشورهای متأخر، در میان این گروه کاهش باروری نسبت به پیشگامان 35 سال دیرتر شروع می شود و همچنین یکی از نکات مهم در این گروه شکاف زمانی بین کاهش مرگ ومیر و باروری است که در این گروه 35 تا 40 سال به طول می انجامد، یعنی باروری در میان این کشورها 40 سال دیرتر از مرگ ومیر شروع به کاهش می کند. همچنین پژوهشگر به بررسی تأثیر متغیرهای آموزشی، اجتماعی و اقتصادی بر روی تغییرات نرخ رشد طبیعی با استفاده از رگرسیون چندمتغیره در میان کشورهای مسلمان پرداخته است که در پایان بررسی، مدل رگرسیونی که متشکل از متغیرهای آموزشی بود نسبت به دو مدل دیگر، بهتر تغییرات نرخ رشد طبیعی را تبعیین می کند. و در بین متغیرهای آموزشی متغیر میانگین سالهای مدرسه روی معنادار شد.